Sto lat przemysłu, kultury i sztuki
Stara Rzeźnia to miejsce wpisane w historię Poznania. Lokalizacja w samym centrum miasta i piękno zabytkowych budynków tworzą ogromny, obecnie niewykorzystany potencjał. Dzięki nowemu projektowi ma szansę ponownie obudzić się do życia.
Dawne dzieje
Stara Rzeźnia zlokalizowana jest na terenie dawnej średniowiecznej osady służebnej zwanej Tamą Garbarską. Mieszkańcy osady trudnili się wyprawianiem skór, co było możliwe dzięki bezpośredniej bliskości rzeki oraz fosy miejskiej.
Obszar ten pełnił rolę podmokłego pastwiska należącego do pobliskiego klasztoru dominikanów, na którym z czasem urządzono sady i ogrody. Nazwa „Łąki Dominikańskie” przetrwała niemal do naszych czasów, mimo że już w XVI wieku tereny te przeszły na własność zamożnego rajcy miejskiego Jana Groffa.
Początki
Rzeźnia Miejska została wzniesiona w latach 1897-1900 na mocy decyzji Rady Miasta Poznania. Autorem projektu architektonicznego był Felix Moritz, utalentowany niemiecki architekt i miejski inspektor budowlany. Najpierw jednak specjalnie powołana komisja zwiedziła podobne, istniejące już obiekty m.in. w Lipsku, Magdeburgu, Kolonii, Gdańsku i Wrocławiu. Nic dziwnego, że poznańską rzeźnię uznano wkrótce za jedną z najlepiej zaprojektowanych w kraju.
Ze względu na bliskość Warty cały teren został podniesiony o trzy, a miejscami nawet o pięć metrów. Pierwotny budżet w wysokości 2,2 mln marek został przekroczony o ponad jedną czwartą.
Rzeźnia Miejska rozpoczęła działalność 1 marca 1900 roku i w kolejnych latach była wciąż rozbudowywana. Docelowo objęła nie tylko gmachy związane z ubojem i wytwarzaniem mięsa, ale na jej obszarze urządzono też m.in. giełdę zwierząt, wzniesiono liczne magazyny, nowoczesną maszynownię i kotłownię, jeliciarnię oraz zamrażalnię. Na strudzonych handlarzy bydła, trzody i koni czekał hotel ze znakomitą restauracją i pokojami.
Po wojnie
Szacuje się, że w wyniku działań wojennych, w tym glównie walk o Cytadelę w 1945 roku, zniszczeniu uległo aż 90% wyposażenia i urządzeń i 60% zabudowań rzeźni.
Mimo licznych zniszczeń, po wojnie zakłady kontynuowały działalność. Rzeźnia stała się częścią Okręgowego Przedsiębiorstwa Mięsnego w Poznaniu.
Lata PRL
Po wojnie tuż przed terenem rzeźni, w miejscu eleganckiego skweru ozdobionego klombami od strony ulicy Garbary, urządzono pętlę tramwajową. Jeszcze do połowy lat 80. kursowały tu tramwaje nr 5 oraz 21.
Czasy współczesne
31 października 1984 roku zespół zabudowań dawnej rzeźni miejskiej wpisany został do rejestru zabytków. Nastąpiło to na długo przed ostatecznym zakończeniem produkcji na tym terenie, gdyż dopiero w roku 2000 prace przeniesione zostały do zakładu znajdującego się w Robakowie koło Kórnika. Po zakończeniu funkcjonowania uboju budynki Starej Rzeźni zostały opuszczone i do tej pory nie znalazły stałego zagospodarowania, nie licząc giełdy antyków i pchlego targu oraz okazjonalnych wydarzeń kulturalnych.
Na terenie Starej Rzeźni na przestrzeni ostatnich lat wystawiały swe sztuki m.in. tej klasy zespoły, co Teatr Ósmego Dnia, Teatr Biuro Podróży czy Teatr Polski z Poznania.
Do najbardziej pamiętnych spektakli wystawianych w historycznych zabudowaniach należą choćby projekt „Miasto Otwarte” Teatru Ósmego Dnia, „Hamlet” w reżyserii Mai Kleczewskiej według scenariusza Zbigniewa Libery rozegrany w niegdysiejszej ubojni na krwistoczerwonym dywanie, czy monumentalne widowisko plenerowe Teatru KTO zatytułowane „Ślepcy”, zainspirowane słynną powieścią Jose Saramago.
Rewitalizacja
W 2017 roku z nową inicjatywą zagospodarowania terenu wystąpił międzynarodowy inwestor, firma Vastint Poland. W ramach przygotowań do inwestycji, spółka wdrożyła Program Badań Architektonicznych i Konserwatorskich (PBKiA) realizowany pod nadzorem Miejskiego Konserwatora Zabytków oraz wykonała prace rozbiórkowe obiektów nie wpisanych do rejestru zabytków.
Wnętrza wszystkich adaptowanych budynków w celu wprowadzenia nowych funkcji będą odpowiednio dostosowane również pod względem konstrukcyjnym.
Na terenie nieruchomości zachowano zabudowania z przełomu XIX i XX wieku, m.in. halę główną, kotłownię, maszynownię, wieżę wodną, z których część po rewitalizacji będzie stanowić atrakcyjną, centralną część kompleksu Stara Rzeźnia.
